​​​بر اساس مصوّبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، علاوه بر دروس عمومی و علوم پایه که دانشجویان فنّی مهندسی موظف به گذراندن آن هستند، سایر دروس این رشته به دو دسته «اصلی» و «تخصّصی» تقسیم می‌شوند. دروس اصلی آن دسته از دروس هستند که تمامی دانشجویان مهندسی شیمی با هر گرایشی آنها را می‌گذرانند و دروس تخصصی به دروسی اطلاق می‌شود که با توجه به گرایش، دانشجو موظف به گذراندن آنها است.

دروس اصلی شامل 9 درس می باشند که در ادامه به بررسی هریک می پردازیم : 

1- موازنه انرژی و مواد : درس اصول محاسبات در مهندسی شیمی یا موازنه ماده و انرژی، یکی از اساسی ترین و در عین حال کلی ترین دروس مهندسی شیمی به شمار می رود. به جرات می توان ادعا کرد مهم ترین توانمندی یک مهندس شیمی، بررسی و تحلیل فرایندهای مختلف در تجهیزات فرایندی مورد استفاده در صنایع، مانند: پمپ، کمپرسور، توربین، مبدل حرارتی، برج تقطیر، راکتورهای شیمیایی و... است. رسالت اصلی درس اصول محاسبات در مهندسی شیمی، آشنایی با مفاهیم و تعاریف اولیه و همچنین شناخت اصول و قوانین حاکم بر این فرایندها است. از جمله قوانین کلی حاکم بر فرایندها می توان به اصل بقای جرم و اصل بقای انرژی نیز اشاره کرد.

2- مکانیک سیالات : امروزه مسائل مربوط به حوزه مکانیک سیالات، درک و دریافت مفاهیم آن در رشته های مهندسی عمران، مهندسی مکانیک، مهندسی شیمی و سایر گرایش های مهندسی حائز اهمیت بسیار است، از این جهت که هر کدام به نسبت موارد کاربرد و نیاز، از مطالعات در حوزه مکانیک سیالات بهره می برند. این نیاز می تواند به مسائل تحلیلی و طراحی خلاصه شود و یا به منظور بسط دادن این شاخه از علم، فراتر رفته و دستاوردهای نوینی را در این زمینه حاصل سازد.

3- انتقال حرارت : درس انتقال حرارت در زمینه های مختلفی کاربرد فراوان دارد و از دروس پایه مهندسی های مکانیک، مواد، انرژی، هسته ای، پلیمر و شیمی است. همین طور اساس مباحث انرژی است که امروزه بسیار کاربردی شده و از موضوعات مورد توجه جهان است. علاوه بر این در صنایعی نظیر نیروگاه ها، صنایع نفتی و غیره نیز نقش حیاتی انتقال حرارت را نمی توان انکار کرد.

4- انتقال جرم : انتقال جرم مبحثی مهم و پایه ای در مهندسی شیمی و یکی از شاخه های پدیده های انتقال است که به بررسی انتقال ماده در اثر اختلاف پتانسیل شیمیایی می پردازد. در بسیاری از فرایند های صنعتی شیمیایی، تغییر غلظت ماده های درگیر در یک واکنش و ساخت فرآورده ای دیگر مورد نیاز است. در بسیاری از این جداسازی ها، تغییر شیمیایی نداریم و مواد دست نخورده باقی می مانند. در این حالت دگرگونی تنها فیزیکی بوده و به عبارت دیگر جداسازی انجام می دهیم. برای این جداسازی روش های گوناگونی وجود دارد، به عنوان نمونه برای محلول ها گاهی از روش تقطیر بهره می گیرند.

5- طراحی رآکتورهای شیمیایی: مهندسی واکنش های شیمیایی (CRE) از شاخه های مهم مهندسی شیمی محسوب می شود که به طور کلی از دو بخش سینتیک شیمیایی و طراحی راکتور تشکیل شده است. مهندسی واکنش های شیمیایی، بخشی از فعالیت های مهندسی که شامل اجرای واکنش های شیمیایی در مقیاس صنعتی است، را در بر می گیرد. هدف، طراحی و به کارگیری موفق راکتورهای شیمیایی در صنعت است. علم سینتیک ابتدا عواملی را که بر سرعت واکنش تاثیر می گذارند را مطالعه کرده و سپس سرعت واکنش را مشخص می نماید.

6- کنترل فرآیند : فرآیندهای شیمیایی برخلاف آنچه که از بیرون کارخانه، یک سیستم پایا به نظر می آید، از پویایی خاصی برخوردار می باشد. آنچه در بحث کنترل فرایند مدنظر می باشد و با آن سروکار داریم، تمرکز بر روی بخش پویا و دینامیکی فرایندها است. این پویایی را می توان در مباحث گوناگونی دنبال نمود. به عنوان مثال، پایداری، ترکینگ و … از این نمونه ها هستند.
اهمیت بحث کنترل را می توان در قالب مباحثی از قبیل دنباله روی از یک برنامه تولید مدون، کنترل آلودگی، جلوگیری از ناپایداری سیستم ها، بهینه سازی هزینه های تولید و مواردی این چنین مطرح نمود. بنا بر اهمیت بحث کنترل، سعی شده است تا مباحث مهم و پایه کنترل برای جویندگان این رشته بیان شود.

7- کاربرد ریاضیات در مهندسی شیمی : برای هر شخصی که می خواهد درست بیندیشد و تفکر کند آشنایی با ریاضیات، ضروری است به طوری که به خاطر ناتوان بودن زبان های معمولی در بیان توصیف، تجزیه و تحلیل دانش و پدیده ها یادگیری ریاضیات، یکی از نیازهای اساسی است. سال های زیادی است که در مقاطع تحصیلی بالاتر، حل مسائل مختلف با روش های تحلیلی و عددی ریاضیات، یکی از پرکاربردترین علوم استفاده شده در سر تا سر جهان است.

8- ترمودینامیک : ترمودینامیک علم بحث گرما و نسبت آن با انرژی و کار است که بخش گسترده ای از موضوعات علم و مهندسی به شمار می رود. مهندسان مکانیک برای افزایش بازده، مهندسان هسته ای برای کنترل دما و فشار بالای راکتور های هسته ای و مهندسان زیستی برای چگونه مبادله گرما بین اقیانوس و جو نیازمند ترمودینامیک هستند. 

9- عملیات واحد : با پیشرفت روز افزون صنایع شیمیایی، اهمیت فرایندها و دستگاه هایی که در این صنایع استفاده می شوند، روز به روز افزایش می یابد. درس عملیات واحد به عنوان یکی از مهم ترین دروس مهندسی شیمی است که در واقع به استفاده کاربردی از سایر دروس اصلی مانند انتقال حرارت و انتقال جرم در فرایندها و دستگاه های مورد استفاده در صنایع می پردازد. مباحثی که در عملیات واحد بررسی می شود، شامل انواع فرآیندها، تجهیزات و روش های مختلف جداسازی مواد در مخلوط ها است.

دروس تخصّصی:
​​​​بسته به گرایش متفاوت است.
 
 

معرفی دروس مهندسی شیمی :